Klimaatverandering ontrafeld – #PIP 62 met IPCC-wetenschapper Bart van den Hurk

Wat als hoop niet betekent dat alles goed komt, maar dat het zin heeft om in beweging te blijven — juist nu? In deze aflevering van de Positieve Impact Podcast spreken Sandy en Bram met Bart van den Hurk, co-voorzitter van de werkgroep II van het IPCC en directeur wetenschap bij Deltares.

Hij speelt een sleutelrol in het in kaart brengen van de wereldwijde klimaatkennis waarop overheden hun beleid baseren. In dit openhartige gesprek duiken we in de harde feiten van klimaatverandering, maar ook in de kracht van menselijkheid, samenwerking en hoop. 💜

De kracht van kennis en consensus

Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) is hét wetenschappelijke orgaan van de Verenigde Naties dat de kennis over klimaatverandering bundelt. Met 195 lidstaten die gezamenlijk tot consensus komen, vormt het IPCC de wetenschappelijke basis voor akkoorden zoals Parijs (2015) en de Europese Green Deal.

Bart vertelt hoe die consensus wordt bereikt — regel voor regel, land voor land. “De kracht van het IPCC zit in het feit dat 195 landen het eens worden over dezelfde wetenschappelijke basis. Dat geeft een enorme autoriteit aan onze conclusies.”

Het volgende grote IPCC-rapport staat gepland voor 2027 en richt zich op de rol van steden in klimaatadaptatie — een onderwerp dat dichter bij de leefwereld van mensen en bedrijven komt dan ooit tevoren.

Van risico’s naar realiteit

Klimaatverandering is niet langer iets van de toekomst: we zien het nu. Zeespiegelstijging, droogte, extreme neerslag — ze vormen samen een nieuwe realiteit. “Aanpassing is de norm,” zegt Bart. “Dat doen we altijd al, maar nu moet het sneller. Het klimaat verandert simpelweg sneller dan onze systemen.”

Voor bedrijven betekent dit dat klimaatrisico’s niet alleen lokaal, maar ook in hun toeleveringsketens zichtbaar worden. Denk aan lage rivierstanden die transport beperken of stijgende verzekeringskosten bij overstromingsrisico’s. Bart pleit voor meer risicomanagement en flexibiliteit in het bedrijfsleven: “Wie vooruitkijkt en zich aanpast, blijft toekomstbestendig.”

Over existentiële risico’s en realistische hoop

Bram stelt de prikkelende vraag: onderschatten we als samenleving misschien de ergste klimaatscenario’s, omdat we van nature te optimistisch zijn? Bart erkent dat de onzekerheden reëel zijn — maar waarschuwt voor het verlammende effect van doemdenken.

“Het is niet nodig om nog zwartere scenario’s te beschrijven om mensen te activeren. Hoop en handelingsperspectief werken beter dan fatalisme.”

Hij vergelijkt het met het afgeven van een weeralarm: als je het te vaak doet, luistert niemand meer. “Ook bij het IPCC gaat het om de juiste balans: we moeten eerlijk zijn over de risico’s, maar ook laten zien dat er iets te doen valt.”

Hoop als handelingsperspectief

Bart gelooft niet in blind optimisme, maar in hoop als overtuiging. “Hoop is niet de verwachting dat het goed komt, maar de overtuiging dat het zin heeft,” citeert hij schrijver Václav Havel.
Voor hem betekent dat: met aandacht werken aan oplossingen, niet alleen voor jezelf, maar ook voor de generaties na ons.

“Mijn kleinkinderen zullen een andere wereld zien dan ik. Maar het heeft zin om iets te doen, zodat zij nog iets te kiezen hebben.”

Wat jij morgen kunt doen

Op de vraag wat iemand die luistert morgen kan doen, is Bart helder: begin met je mindset. “Iedereen weet dat minder vliegen en minder vlees eten helpt. Maar het begint met de overtuiging dat jouw keuzes ertoe doen. Vanuit die houding ontstaan vanzelf de juiste acties.”

Luister de aflevering

Benieuwd naar het hele gesprek met Bart van den Hurk? Luister nu en ontdek waarom wetenschap, realisme én hoop hand in hand gaan.